بررسی تاثیر عوامل اکولوژیکی بر خصوصیات رویشی و ترکیبات اسانس گیاه دارویی مریم نخودی شرقی (l. teucrium orientale)

جنس teucrium از تیره نعنا lamiaceae می باشد. این جنس در ایران 13 گونه دارد که مریم نخودی شرقی teucrium orientale l. از جمله آنهاست. در این تحقیق تاثیر عوامل اکولوژیکی بر سطح پوشش و ترکیبات اسانس مریم نخودی شرقی مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور سه رویشگاه اسدآباد (ارتفاع 2300 متر)، گرو (2150 متر) و رزن (2100 متر) در استان همدان انتخاب گردید. در هر رویشگاه 10 پلات به روش تصادفی استقرار یافت. در هر پلات سطح پوشش گونه مورد مطالعه تعیین شد. از هر رویشگاه نمونه خاک از عمق تجمع ریشه برداشت شد و برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن در آزمایشگاه مورد سنجش قرار گرفت. بخش های هوایی گیاه به میزان مناسب از رویشگاه ها جمع آوری گردید و پس از انتقال به آزمایشگاه، اسانس گیری به روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر انجام گرفت. سپس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل به جرم سنج (gc/ms) ترکیبات اسانس شناسایی و میزان هر کدام از آن ها تعیین شد. ترکیبات عمده در این گونه عبارتند از: بتا-کاریوفیلن، دی جرماسرن، بتا کاریوفیلن آپوکسید، بتا-کوبنن، آلفا-کاریوفیلن، لیپیدوزن، ایزوکاریوفیلن، آلفاکادنین و لینالول. برای تعیین مهم ترین عوامل موثر بر خصوصیات رویشی و ترکیبات اسانس گونه مورد نظر از روش تجزیه مولفه های اصلی (pca) در نرم افزار minitab ver. 16 استفاده شد. نتایج نشان داد که ماده آلی، اسیدیته و میانگین دمای سالانه بیشترین تاثیر را در تفکیک رویشگاه اسدآباد دارند. در رویشگاه رزن بیشترین تاثیر را سطح پوشش، میزان آهک و حداقل مطلق دما در سردترین ماه دارند. همچنین میانگین دمای سالانه، حداکثر مطلق دما در گرمترین ماه و شن بیشترین تاثیر را در تفکیک رویشگاه گرو دارند